https://ikariologos.gr/oroi-xrisis/
Αλιεία

Αλιεία

Η αλιεία αποτελεί μια πανάρχαια πρακτική που χρονολογείται από την παλαιολιθική περίοδο, δηλαδή πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Από τότε, αλλά και τις ύστερες περιόδους, ο άνθρωπος ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούσαν και την ελλιπή ή καθόλου γνώση της τροφοπαραγωγικής διαδικασίας, προσάρμοζε τις συνήθειές του σε νομαδική/ημινομαδική, τροφοσυλλεκτική/κυνηγητική-αλιευτική βάση.

Κατά τη μεσολιθική εποχή, ξεχωρίζουν φυλές που τρέφονται κατά κύρια βάση με αλιεύματα και εντοπίζονται κυρίως στη περιοχή της Σκανδιναβίας και της Αμερικής (Εσκιμώοι), οι οποίες ταυτόχρονα αναπτύσσουν και σημαντική επίδοση στην κατασκευή εργαλείων αλίευσης. Παράλληλα παρατηρείται και η εφαρμογή της ανταλλαγής αλιευμάτων με διαφορετικά προϊόντα από άλλες φυλές σε μια εξισωτική βάση.

Κατά τη νεολιθική εποχή, η χρήση εργαλείων στον μεσογειακό χώρο όπως άγκιστρα, δίχτυα και παραγάδια εμπλουτίζεται αργότερα με χρήσεις απόχης και πετονιάς, που φτάνει σχεδόν αδιαφοροποίητη μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Φθάσαμε στην εποχή της τράτας και της «γενοκτονίας» πολλών ειδών ψαριών. Ό,τι διατηρήθηκε επί χιλιάδες χρόνια καταστρέφεται σε λίγες μόνο δεκαετίες. Παραθαλάσσιες περιοχές πλημμυρίζουν με τράτες (μηχανότρατες και ανεμότρατες), όπως π.χ. Ν. Μηχανιώνα, Ευβοϊκός, Παγασητικός κλπ μέσω των πλουσιοπάροχων ευρωπαϊκών πακέτων της ΕΕ της δεκαετίας του ’80, και δομείται μια μικροαστική-νεοπλουτίστικη αντίληψη στους πλοιοκτήτες-ψαράδες. Υπό αυτές τις συνθήκες, που το ίδιο το κράτος δημιούργησε είτε στην εγχώρια του μορφή είτε στην ευρωπαϊκή, η «βιομηχανοποίηση» της αλιείας επέφερε την απόλυτη εμπορευματοποίηση του αλιεύματος και οι μεγαλοψαράδες να το αντιμετωπίζουν ως ένα γρήγορο και άμεσο τρόπο πλουτισμού.

Δεδομένου ότι τα βόρεια ευρωπαϊκά κράτη διαθέτουν υπερδυναμικότητα αλίευσης, σε σχέση με τους πόρους που είναι διαθέσιμοι, πραγματοποιούνται συμφωνίες πρόσβασης σε ψαρότοπους αφρικάνικων χωρών. Η πρώτη συμφωνία τέτοιου είδους υπογράφηκε το 1979 και από τότε, η ΕΕ προώθησε συμφωνίες πρόσβασης σε ψαρότοπους 19 αφρικανικών χωρών. Το 1990, αυτές οι συμφωνίες επέτρεψαν να μετακινηθεί ένας στόλος περίπου 1.000 αλιευτικών σκαφών, από τις υπερεκμεταλλευμένες αλιευτικές ζώνες της ΕΕ προς τις ζώνες των αφρικανικών χωρών. Το 1996, η αποζημίωση που δόθηκε στις αφρικανικές χώρες από την ΕΕ ήταν του ύψους των 229 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Η εξυπηρέτηση του εξωτερικού τους χρέους είναι ίσως η κυριότερη αιτία για την ετήσια ανανέωση των συμφωνιών πρόσβασης. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι τα σκάφη που ψαρεύουν στο πλαίσιο τέτοιου είδους συμφωνιών, πολύ συχνά παραβιάζουν τους κανόνες της συμφωνίας. Για παράδειγμα, ο όγκος των αλιευμάτων που δηλώνεται είναι πολύ συχνά κατώτερος του πραγματικού. Αυτή η πρακτική ακολουθείται φυσικά και στις ιχθυαγορές και τις ιχθυόσκαλες του ελλαδικού χώρου.

Από την ακολουθία τέτοιων πρακτικών από την ΕΕ, προέκυψε μέσω δειγμάτων επιστημονικών μελετών, ότι πάνω από το 54% των ιχθυοαποθεμάτων της Μεσογείου υπεραλιεύονται. Έτσι από τον περασμένο μήνα και συγκεκριμένα από την 1η Ιούνη τέθηκε σε ισχύ(;) η εφαρμογή του Μεσογειακού Κανονισμού Αλιείας, ο οποίος χρονολογείται από το 2006, χωρίς όμως καμία εφαρμογή. Σημειώνεται ότι ο Μεσογειακός Κανονισμός της ΕΕ προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου προστατευμένων περιοχών, όπου περιορίζονται οι αλιευτικές δραστηριότητες για να προστατευθούν οι περιοχές αναπαραγωγής, ωοτοκίας και συνολικά το θαλάσσιο οικοσύστημα. Καθορίζει, επίσης, τους τεχνικούς κανόνες σχετικά με τις επιτρεπόμενες αλιευτικές μεθόδους και την απόσταση από την ακτή. Έτσι, η ανεμότρατα, ως παράκτιο αλιευτικό εργαλείο, το οποίο εξαρτάται από τη στεριά και ανασύρει τα δίχτυα με βίντζι, λειτουργεί σε απόσταση έως 70 μέτρων από την ακτή και το αλίευμα είναι συνήθως κατά 70% μαρίδα, 15% σαρδέλα, 10% γόπα και λοιπά ψάρια της παράκτιας ζώνης. Απαγορεύεται, λοιπόν, η αλιευτική δράση ανεμότρατας σε απόσταση μικρότερη του 1,5 μιλίου από την ακτή καθώς και το άνοιγμα του «ματιού» πρέπει να φτάσει στα 40 χιλιοστά από τα 16 που είναι σήμερα.

Εννοείται ότι οι ιδιοκτήτες σκαφών αντέδρασαν στον παραπάνω Κανονισμό, οπλισμένοι με επιχειρήματα όπως: «απασχολούμε 1.800 εργάτες που τώρα θα μείνουν χωρίς δουλειά», «τα ιχθυαποθέματα είναι επαρκή» και ότι «δεν είναι δυνατό να δρουν αυτοκαταστροφικά σε αλιεύματα που ζουν και αναπαράγονται στα λιβάδια Ποσειδωνίας».

Όσον αφορά τις θέσεις εργασίας, είναι σίγουρο ότι σε λίγα χρόνια λόγω έλλειψης ιχθυαποθεμάτων θα επέλθει ανεργία, αλλά πέραν τούτου θυμόμαστε όλοι τους «σύγχρονους δούλους αλιεργάτες» εξ Αιγύπτου, το πόσο εξευτελιστικά αντιμετωπίζονται τόσο από τα αφεντικά τους όσο και από το Κράτος –ελληνικό και αιγυπτιακό– με τις μεταξύ τους διμερείς συμφωνίες. Άλλωστε η καραμέλα της επαπειλούμενης ανεργίας, χρησιμοποιείται διαρκώς σε οποιοδήποτε περιβαλλοντικό έγκλημα συντελείται και επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί. Είναι και αυτό απόρροια της ανθρωποκεντρικής και όχι βιοκεντρικής αντιμετώπισης των έμβιων όντων συνολικά, που αντικατοπτρίζεται και στην υπεράσπιση της μισθωτής σκλαβιάς.

Επίσης τα αποθέματα, όπως φανερώνουν όλες οι τελευταίες μετρήσεις, βρίσκονται σε «κατάσταση συναγερμού» για πολλά είδη και σε αυτό τη μεγαλύτερη ζημιά την πραγματοποιεί η μηχανότρατα (και όχι η ανεμότρατα), η οποία καταστρέφει το θαλάσσιο οικοσύστημα σύροντας τα δίχτυα στο βυθό. Ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός των νεκρών –μη εμπορεύσιμων– ψαριών που πετιούνται ξανά στη θάλασσα, κυρίως από τις ανεμότρατες. Στην κατηγορία αυτή συγκαταλέγονται τα είδη που δεν έχουν μεγάλη καταναλωτική απήχηση και τα πολύ μικρά μεγέθη ψαριών.

Όμως, παρ’ ότι απαγορεύεται η αλίευση π.χ. γαύρου ή μπαρμπουνιού, κάτω από 9 και 11 εκατοστά αντίστοιχα, είναι κανόνας όχι μόνο η πώλησή τους αλλά και η προώθησή τους. Και οι συνέπειες αυτής της πρακτικής είναι ολέθριες αφού τα μικρά σε μήκος ψάρια δεν έχουν προλάβει να αναπαραχθούν και να μεγαλώσουν, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι ένα κιλό ψιλές κουτσομούρες, αν αφήνονταν να μεγαλώσουν, σε δύο χρόνια, θα ζύγιζαν 50 κιλά! Σε ορισμένα είδη η παράνομη σε μέγεθος αλίευση ξεπερνά το 60% της συνολικής παραγωγής. Ο FAO (Food and Agriculture Organization) εκτιμά ότι αυτού του είδους τα απορρίμματα ανέρχονται σε –τουλάχιστον– 27 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, όγκος που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο των συνολικών αλιευμάτων διεθνώς. Αυτή η ποσότητα είναι μάλλον, στην πραγματικότητα, κατά πολύ μεγαλύτερη, με δεδομένο ότι δεν υπάρχει πραγματική υποχρέωση για τους αλιείς να δηλώσουν τα παράπλευρα αλιεύματα και αυτά που ξαναρίχνονται στη θάλασσα.

Επίσης, διεκόπη η αλιεία μεγάλης κλίμακας του ερυθρού τόνου στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό μετά τη διαπίστωση του αποδεκατισμού του πληθυσμού του και συγκεκριμένα τη συρρίκνωσή του κατά 85%. Ο Στράβων στα Γεωγραφικά περιγράφει τις διαδρομές των αλιευτικών τόννου που ξεκινούσαν από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και κατέληγαν στις μεγάλες ψαριές που γίνονταν κάθε χρόνο στον Κεράτιο του Βυζαντίου. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής ερυθρού τόννου χρησιμοποιείται για το σούσι και γι’ αυτό η τιμή του έχει εκτοξευθεί στα 1000 δολάρια/κιλό στη χονδρική. Οι τόνοι αποτελούν το πολυτιμότερο αλιευτικό απόθεμα παγκοσμίως, με παγκόσμια παραγωγή 9 εκατομμυρίων τόνων το 2002 και αξία 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Λόγω της αυξημένης ζήτησης έχει αναπτυχθεί στη Μεσόγειο Θάλασσα μια βιομηχανία πάχυνσης που βασίζεται στην αλιεία άγριων ψαριών. Ώριμα άτομα τόννου αλιεύονται κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής τους μετανάστευσης και εκτρέφονται σε ιχθυοκλωβούς για περίοδο μερικών μηνών με σκοπό την αύξηση του λίπους τους και την διοχέτευση τους στην αγορά της Ιαπωνίας την περίοδο που δεν επιτρέπεται η αλιεία. Η δραματική εξάπλωση αυτής της δραστηριότητας πάχυνσης την τελευταία δεκαετία, θεωρείται απειλητική για τους άγριους πληθυσμούς ψαριών, οι οποίοι είναι ήδη υπεραλιευμένοι. Όμως η απαγόρευση αλιείας του τόννου αποφασίζεται τη χρονική στιγμή που δύο προγράμματα της ΕΕ (SELFDOTT και ALLOTUNA) τρέχουν σε Ισπανία και Μάλτα και στοχεύουν στην ανάπτυξη μιας αειφόρου βιομηχανίας ιχθυοκαλλιέργειας κόκκινου τόννου. Δηλαδή του γνωστού και μη εξαιρετέου «πράσινου καπιταλισμού»…

Επί πλέον, στα συγκεκριμένα προγράμματα πειραμάτων δίδονται εμφυτεύματα ορμόνης που τροποποιούν τους κύκλους ωοτοκίας σε ημερήσιους. Η συγκεκριμένη ορμόνη χρησιμοποιείται ευρέως και στα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. «Η επιτυχημένη αναπαραγωγή και η συλλογή γονιμοποιημένων αυγών κόκκινου τόνου από εκτρεφόμενους γεννήτορες είναι το πρώτο και πολύ σημαντικό βήμα στην «εξημέρωση» του μοναδικού αυτού είδους ψαριού και στην ανάπτυξη μιας αειφόρου βιομηχανίας ιχθυοκαλλιέργειας κόκκινου τόννου στην περιοχή της Μεσογείου, και όχι απλά πάχυνσης άγριων ατόμων, συνεισφέροντας έτσι στην διατήρηση των άγριων πληθυσμών, οι οποίοι υπεραλιεύονται και βρίσκονται σε σοβαρό κίνδυνο εξαφάνισης». Σε αυτές τις λίγες γραμμές από την τεχνική αναφορά προόδου των προγραμμάτων της ΕΕ, αποτυπώνεται η λογική του επιστημονικού κατεστημένου και της κυριαρχίας που επιδιώκει την «εξημέρωση», άρα την αλλοίωση του είδους που, υποτίθεται, θέλει να σώσει και του περιορισμού του από την «άγρια φύση» στη τεχνητή υδατοκαλλιέργεια. Είναι η αποτύπωση της εξουσιαστικής λογικής του «ανθρώπου» πάνω στα ζώα με κάθε τίμημα και συμβαδίζει με την διαρκή επιδίωξη «εξημέρωσης» των αντιστεκόμενων ανθρώπων από πάσης φύσεως εξουσία.

Αλλά στις εξεγέρσεις που έρχονται ας τους δείξουμε «τι ψάρια πιάνουμε»…

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 96, Ιούλιος-Αύγουστος 2010

ΠΗΓΗ

Κοινοποίηση άρθρου: