https://ikariologos.gr/oroi-xrisis/
Ανθρώπινα Δικαιώματα. Άλλοτε και τώρα

Ανθρώπινα Δικαιώματα. Άλλοτε και τώρα

Ο κόσμος αλλάζει. Κάτω από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να δούμε τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, που ψηφίστηκε στις 26 Αυγούστου του 1789 από την Εθνική Συντακτική Συνέλευση του γαλλικού λαού και αποτέλεσε το πρώτο βήμα για τη σύνταξη του πρώτου Συντάγματος της πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας, της πρώτης αστικής δημοκρατίας στον κόσμο.

 

Την εποχή εκείνη η αστική τάξη ήταν επαναστατική δύναμη, σ’ έναν κόσμο, όπου στο μεγαλύτερο μέρος του οι άνθρωποι ήταν ακόμα δούλοι ή στην καλύτερη περίπτωση δουλοπάροικοι και σε μια Ευρώπη, όπου η φεουδαρχία αποτελούσε το απόλυτα κυρίαρχο κοινωνικό σύστημα. Οι αντιπρόσωποι του γαλλικού λαού μετά την επικράτηση της επανάστασης και το πέρασμα της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας στα χέρια της αστικής τάξης διετύπωσαν για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου μια αρχή τόσο αυτονόητη για την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και τόσο τολμηρά επαναστατική για την εποχή της. “Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι με ίσα δικαιώματα”. Πρόκληση και γροθιά στο γερασμένο και σαπισμένο φεουδαρχικό κόσμο, που σιγά-σιγά άρχιζε να αποτελεί το βάρβαρο χθες της εξέλιξης του ανθρώπου στην ιστορική του πορεία προς το αύριο. Η διακήρυξη αυτή, που αποτέλεσε το σημαντικότερο γραπτό μνημείο της Γαλλικής Επανάστασης, είχε τεράστια κοσμοϊστορική αξία για την εποχή της. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει όμως ότι εξέφραζε κυρίως τις αξίες της ανερχόμενης αστικής τάξης, καθώς όλα τα δικαιώματα του ατόμου αλλοτριώνονταν υπέρ του κοινωνικού συνόλου και υπηρετούσαν τα συμφέροντα του νέου αστικού κράτους.
Το ακροτελεύτιο άρθρο της Διακήρυξης, που ορίζει ως ιερό και απαραβίαστο το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας, γίνεται πλέον και η βασική αρχή της ιδεολογίας του νέου καπιταλιστικού κόσμου, όπως αυτός δημιουργήθηκε από την αστική τάξη, η οποία πολύ γρήγορα πέταξε το μανδύα του προοδευτισμού και εξελίχθηκε, καθώς στηριζόταν στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και στις κοινωνικές ανισότητες, σε μια τάξη το ίδιο εκμεταλλευτική, καταπιεστική και απάνθρωπη όπως και η προηγούμενη φεουδαρχική και γι αυτό ξεπερασμένη πια ιστορικά. Και τα 17 άρθρα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη μέσα στη γενικότητά τους αποτελούν νεκρό γράμμα καθώς δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν προς όφελος όλης της κοινωνίας σε ένα ταξικό κοινωνικό σύστημα.
“Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι, με ίσα δικαιώματα. Κοινωνικές διακρίσεις γίνονται μόνο με γνώμονα το κοινό συμφέρον”, λέει το πρώτο άρθρο. Πόσο ισχύει όμως αυτό στην πράξη; Ο άνεργος, ο εργάτης, ο βιοπαλαιστής έχει θεωρητικά ίσα δικαιώματα με το βιομήχανο, τον εφοπλιστή, τον κεφαλαιοκράτη, μόνο που οι ζωές τους μοιάζουν όσο το μαύρο με το άσπρο.
“Ελευθερία σημαίνει το να μπορεί να πράττει το κάθε άτομο οτιδήποτε δε βλάπτει ένα άλλο άτομο”, λέει το τέταρτο άρθρο. Αν όμως οι άνθρωποι του λαού αποφασίσουν να απαλλάξουν τον εαυτό τους και την κοινωνία από τα βάσανα που εκπορεύονται από την ιδιοποίηση του μόχθου τους από την κυρίαρχη αστική τάξη, τότε απολαμβάνουν τη ελευθερία των φυλακών, της εξορίας και του θανάτου. Οι διώξεις αυτές γίνονται πάντα σύμφωνα με το νόμο που απορρέει από το 5ο άρθρο, που λέει “Ο νόμος μπορεί να απαγορεύσει μόνο ό,τι είναι επιζήμιο για την κοινωνία.” Η αστική τάξη ισχυρίζεται ότι η κατάργηση της εκμετάλλευσης είναι επιζήμια για την κοινωνία ενώ είναι επιζήμια για την ίδια την αστική τάξη που αποτελεί μια μικρή μειοψηφία της κοινωνίας.
“Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις πεποιθήσεις του, ακόμη και τις θρησκευτικές, εφόσον η εκδήλωσή τους δεν διαταράσσει τη δημόσια τάξη που ο νόμος έχει επιβάλλει.” λέει το 10ο άρθρο. Σήμερα όμως σε πολλές χώρες της γενέτειρας της δημοκρατίας, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταργούνται δια νόμου τα Κομμουνιστικά Κόμματα και διώκονται τα μέλη τους.
Γι αυτό και στις αρχές του 20ου αιώνα οι άνθρωποι έβαλαν στόχο να καταργήσουν το καπιταλιστικό σύστημα που υπερασπίζεται αυτή η διακήρυξη και να το αντικαταστήσουν με το ανώτερό του, που καταργεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Οι πρώτες σοσιαλιστικές επαναστάσεις άνοιξαν το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση αλλά δεν κατάφεραν για πολλούς λόγους να εμποδίσουν την επικράτηση της αντεπανάστασης. Η ζωή όμως τραβάει μπροστά. Η κοινωνία εξακολουθεί να βράζει κι οι αγώνες για τα ουσιαστικά ανθρώπινα δικαιώματα που θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα όλου του λαού και τα οποία δεν ευοδώθηκαν μέχρι σήμερα, έγιναν λίπασμα για τους μελλοντικούς νικηφόρους αγώνες.

Τα 17 άρθρα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη

 

Άρθρο 1 – Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι, με ίσα δικαιώματα. Κοινωνικές διακρίσεις γίνονται μόνο με γνώμονα το κοινό συμφέρον.
Άρθρο 2 – Σκοπός κάθε πολιτικής ένωσης αποτελεί η διατήρηση των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στη βία.
Άρθρο 3- Το Έθνος είναι η αποκλειστική πηγή κάθε εξουσίας. Καμία ομάδα ανθρώπων και κανένα άτομο δεν μπορεί να ασκεί εξουσία που δεν απορρέει από το Έθνος.
Άρθρο 4 – Ελευθερία σημαίνει το να μπορεί να πράττει το κάθε άτομο οτιδήποτε δε βλάπτει ένα άλλο άτομο. Έτσι, η άσκηση των φυσικών δικαιωμάτων κάθε ανθρώπου θέτει σαν όριο το σημείο εκείνο, από το οποίο αρχίζει η άσκηση των ίδιων δικαιωμάτων για το άλλο άτομο. Το όριο αυτό δεν καθορίζεται παρά μόνον από το νόμο.
Άρθρο 5 – Ο νόμος μπορεί να απαγορεύσει μόνο ό,τι είναι επιζήμιο για την κοινωνία. Ό,τι δεν απαγορεύεται από το νόμο θεωρείται επιτρεπτό και δεν μπορεί σε κανέναν να επιβληθεί να κάνει κάτι που δεν ορίζεται από το νόμο.
Άρθρο 6 – Ο νόμος αποτελεί έκφραση της κοινής βούλησης. Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα, προσωπικά ή με αντιπροσώπους τους, να μετέχουν στη θέσπισή του. Ο νόμος πρέπει να είναι ο ίδιος για όλους, ανεξάρτητα αν προστατεύει ή τιμωρεί. Εφόσον όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, μπορούν όλοι να μετέχουν το ίδιο και στα δημόσια αξιώματα, στις θέσεις και τις υπηρεσίες ανάλογα με τις ικανότητές τους και χωρίς καμία άλλη διάκριση παρά αυτή που πηγάζει από την αρετή τους και το ταλέντο τους.
Άρθρο 7. Κανένα άτομο δεν μπορεί να κατηγορηθεί, να συλληφθεί ή να κρατηθεί παρά μόνο στις περιπτώσεις που ο νόμος ορίζει και σύμφωνα με τις διαδικασίες που προκαθορίζονται από αυτόν. Όσοι αιτούνται, εκδιώκουν, και εκτελούν αμέσως ή εμμέσως αυθαίρετες εντολές πρέπει να τιμωρούνται. Όπως επίσης, κάθε πολίτης ο οποίος καλείται ή συλλαμβάνεται εν ονόματι του νόμου πρέπει να συμμορφώνεται αμέσως, κάθε αντίσταση που προβάλλει όντας ομολογία ενοχής.
Άρθρο 8 – Ο νόμος οφείλει να επιβάλλει ποινές που είναι αποκλειστικά και απόλυτα αναγκαίες. Κανείς δεν μπορεί να τιμωρηθεί παρά με νόμο που είχε θεσπιστεί πριν το αδίκημα και ο οποίος εφαρμόζεται νόμιμα.
Άρθρο 9 – Επειδή κάθε άνθρωπος θεωρείται αθώος έως ότου αποδειχτεί η ενοχή του, αν κριθεί αναγκαίο να συλληφθεί, κάθε αυστηρό μέτρο που δεν θα ήταν αναγκαίο για τη σύλληψή του απαγορεύεται αυστηρά από το νόμο.
Άρθρο 10 – Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις πεποιθήσεις του, ακόμη και τις θρησκευτικές, εφ’ όσον η εκδήλωσή τους δεν διαταράσσει τη δημόσια τάξη που ο νόμος έχει επιβάλλει.
Άρθρο 11 – Η ελεύθερη ανταλλαγή σκέψεων και ιδεών είναι ένα από τα πολυτιμότερα δικαιώματα του ανθρώπου. Επομένως, κάθε πολίτης έχει τη δυνατότητα να ομιλεί, να γράφει, και να τυπώνει τα έργα του ελεύθερα, αρκεί να μην κάνει κατάχρηση αυτής της ελευθερίας σε περιπτώσεις που ορίζονται σαφώς από το νόμο.
Άρθρο 12 – Η εξασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη κάνει αναγκαία την ύπαρξη μιας κρατικής εξουσίας. Άρα αυτή η εξουσία έχει θεσπιστεί για το καλό όλων και όχι για την ιδιωτική ωφέλεια αυτών, στους οποίους έχει ανατεθεί.
Άρθρο 13 – Για τη συντήρηση της κρατικής εξουσίας και για τα έξοδα της διοίκησης μια κοινή συνεισφορά είναι αναγκαία. Η συνεισφορά αυτή πρέπει να είναι κατανεμημένη με δικαιοσύνη στους πολίτες, ανάλογα με τις δυνατότητές τους
Άρθρο 14 – Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα, αυτοπροσώπως ή με τους αντιπροσώπους τους, ν’ αποδέχονται ελεύθερα την αναγκαιότητα της δημόσιας εισφοράς, να παρακολουθούν τη χρήση της και να καθορίζουν την ποσότητα, τη διάθεση, την είσπραξη και τη διάρκειά της.
Άρθρο 15 – Η κοινωνία έχει το δικαίωμα να ζητήσει ευθύνη από κάθε δημόσιο λειτουργό για τον τρόπο που άσκησε το λειτούργημά του.
Άρθρο 16 – Κάθε κοινωνία η οποία δεν έχει εξασφαλίσει τα δικαιώματα των πολιτών της και δεν έχει καθορίσει με ακρίβεια τη διάκριση των εξουσιών, δεν μπορεί να θεωρηθεί οργανωμένη.
Άρθρο 17 – Επειδή η ιδιοκτησία είναι ένα απαραβίαστο και ιερό δικαίωμα κανείς δεν μπορεί να τη στερηθεί παρά μόνο σε περίπτωση δημόσιας ανάγκης που έχει καθορισθεί από το νόμο και φυσικά με την προϋπόθεση να καταβληθεί προηγουμένως στον κάτοχο μια δίκαιη αποζημίωση».

ΠΗΓΗ

Κοινοποίηση άρθρου: