Του π. Δημητρίου Θεοφίλου, M.D, Student Ph.D E.K.Π.Α
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΡΟΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΙΩΠΕΣ
(Συνεργασία του Νόστιμον Ήμαρ με το Σωματείο των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης)
Ελευθερία και εξάρτηση. Δύο λέξεις-έννοιες ασυμβίβαστες, αταίριαστες αφού η μία αποκλείει την ύπαρξη της άλλης. Σε μια εποχή εκποίησης της ανθρώπινης ελευθερίας και υποδούλωσης του ανθρώπινου προσώπου σε διάφορα «θέλω» και «δικαιούμαι», οι εξαρτήσεις είναι επίκαιρες σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι.
Τα είδη των εξαρτήσεων είναι πολλά και πολλές φορές πολύπλοκα όπως:
Ναρκωτικά
Αλκοόλ
Κάπνισμα
Τζόγος
Ηλεκτρονικά παιχνίδια
Διαδίκτυο
Κινητά τηλέφωνα
Καφές
Τηλεόραση
Γλυκά και τη σοκολάτα
Ψώνια
Καταναλωτισμός
Μόδα
Κοινωνικά δίκτυα
Σεξ
Αναφορικά τώρα με την έννοια του εθισμού, αυτός δεν περιορίζεται στην έννοια της υπερβολικής ενασχόλησης με κάτι. Προκαλεί έκπτωση σε πολλαπλά επίπεδα λειτουργικότητας όπως της οικογένειας, των φίλων, του σχολείου της γενικότερης ψυχολογικής κατάστασης του ατόμου.
Παραπάνω παρατηρούμε με μια σύντομη ματιά τους τρόπους και τους δρόμους μέσα από τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος υποθηκεύει την ελευθερία του και περιέρχεται σε κατάσταση ομηρείας από ποικίλες εξαρτησιογόνες καταστάσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εθελοδουλία του σύγχρονου ανθρώπου, σε κέντρα αποφάσεων που του ελέγχουν το μυαλό και του διαμορφώνουν συγκεκριμένη βούληση, έτσι ώστε να αποδέχεται αδιαμαρτύρητα, όλα όσα εκείνα επιβάλλουν.
Οι εξαρτήσεις οδηγούν τον άνθρωπο στη σκλαβιά, αφού για να ικανοποιήσει πρόσκαιρα «θέλω» του, εκχωρεί την ελευθερία του προσώπου του, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον αμοραλισμού, όπου κυριαρχεί η χρήση και η εκμετάλλευση. Ο χρήστης καλείται συνεχώς με πολλούς και διάφορους τρόπους να πληρώνει για να εξασφαλίζει την όποια «δόση» του. Εξαρτημένος και ανελεύθερος μπορεί να κάνει τα πάντα δίχως όρια και αρχές, προκειμένου να μην στερηθεί κάποια εφήμερη ικανοποίηση, η οποία μαθηματικά θα τον οδηγήσει μέσο-μακροπρόθεσμα σε αδιέξοδο, οδύνη και απελπισία.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, έχει σαφώς διατυπωμένη πρόταση υπέρβασης των αδιεξόδων που δημιουργεί το υπερτροφικό ΕΓΩ. Ο Χριστός προτείνει: γνωρίστε την Αλήθεια και αυτή η Αλήθεια θα σας χαρίσει την Ελευθερία τόσο του προσώπου σας, όσο και του ήθους σας (1).
Σε μια κοινωνία ποικίλων εξαρτήσεων, τα μέλη της νοσούν και ταυτόχρονα συνιστούν ένα παθογόνο περιβάλλον, που επωάζει διαδοχικά προβλήματα διαμέσου των νέων γενεών. Η αγωνιστική διάθεση για έναν καλύτερο κόσμο εξαφανίζεται αφού αμβλύνονται τα κριτήρια και τα οράματα των νέων γενεών ξεθωριάζουν πριν καν ανθίσουν.
Η οικογένεια αποτελεί τον πρώτο και σημαντικότερο χώρο εκπαίδευσης του ανθρώπου. Η υγιής οικογένεια διαδραματίζει τον σπουδαιότερο ρόλο στην προσπάθεια οικοδόμησης υγιών «αντισωμάτων» στον χαρακτήρα ενός παιδιού, για να μπορέσει να πει «όχι», όταν πρέπει σ’ εκείνους που πρέπει, ακόμη και στην παρέα του, στην ομάδα του, η οποία τις περισσότερες φορές τον σπρώχνει στη πρώτη δοκιμή. Είναι έτοιμοι οι γονείς, να αντέξουν την αυτοκριτική, την αναγνώριση των λαθών τους; τολμούν να αρθρώσουν ένα «συγνώμη» για τα λάθη τους, ή απλά και μόνο αντιτάσσουν το ότι μοχθούν νυχθημερόν για το καλό των παιδιών τους; Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Μοχθούν για να έχουν τα παιδιά τους τα πάντα! Κι έτσι τα παιδιά πολλές φορές, δεν έχουν τους ίδιους τους γονείς κοντά τους, δίπλα τους.
Η εξάρτηση, λοιπόν, μπορεί ενδεχομένως και να είναι μια επανάσταση, μια αποτυχημένη επανάσταση, μια διαμαρτυρία που δεν βρήκε αποδέκτες, μια προσπάθεια διαφυγής από πολλά αδιέξοδα στα οποία εμείς πολλές φορές οδηγούμε τους νέους ανθρώπους. Αδιέξοδα που έχουν να κάνουν με ένα κακό οικογενειακό κλίμα, με ένα αποτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που συνθλίβει την προσωπικότητα και τα όνειρα των νέων, με την υποκρισία της κοινωνίας μας και περισσότερο εκείνων που έχουν την ευθύνη διαμόρφωσης των κοινωνικών δομών, με την ανεπάρκεια -μιλήσαμε για αυτοκριτική- και της εκκλησιαστικής διακονίας, καθώς λέμε στους νέους «ελάτε στην Εκκλησία όπως είστε», αλλά στην πραγματικότητα τους δείχνουμε ότι δεν χωράνε κοντά μας. Κι όμως, ο δρόμος της Εκκλησίας είναι μια συνεχής προσπάθεια πρόληψης, αποφυγής των παθών και των πτώσεων, η ορθόδοξη Εκκλησία μας από τη φύση, την παράδοση, τη διδασκαλία και την πνευματικότητά της έχει τη δυνατότητα να συμβάλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ουσιοεξάρτησης, που κατατρώγει τις ψυχές και τις σάρκες των νέων.
Χωρίς δισταγμούς, λοιπόν, θα υποστηρίξω πως μέσα από τους παραδοσιακούς δοκιμασμένους στο χρόνο θεσμούς της Εκκλησίας και της καλά δομημένης οικογένειας, το παιδί αναπτύσσεται ομαλά και στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας, έχοντας πνευματικά αντισώματα, μπορεί όχι απλά να σταθεί στα πόδια του, αλλά και να αντισταθεί στις προκλήσεις των καιρών μας, ώστε με επάρκεια να μπορέσει να δημιουργήσει και να προετοιμάσει αγωνιστικά και υπομονετικά τη μελλοντική του πορεία.
Πάλι μέσα στην αγκαλιά της Εκκλησίας και της υγιούς οικογένειας αντιμετωπίζονται οι πτώσεις και οι παρεκτροπές των νέων με αγάπη και αποδοχή, στήριξη και ενθάρρυνση που συντελούν θεραπευτικά στη ψυχοπνευματική ίαση. Κάποιες φορές μπορεί αυτές οι ίδιες οι συμπεριφοριστικές παρεκτροπές, να αποτελέσουν μια αφορμή ή μια ευκαιρία για ανεύρεση του νοήματος της αληθινής ζωής, και του σωστού προσανατολισμού των νέων ανθρώπων. Η ζωή της Εκκλησίας είναι γεμάτη από άσωτους και καταταλαιπωρημένους νέους που όχι μόνο ξαναβρήκαν το δρόμο τους, αλλά έφτασαν ακόμη και στην αγιότητα. Μόνο που εμείς, οι κληρικοί αλλά και οι γονείς, κατά μίμηση του ευσπλάχνου Πατρός της γνωστής παραβολής του Ευαγγελίου, πρέπει να είμαστε διαρκώς έτοιμοι, με ανοιχτή αγκαλιά για να υποδεχτούμε μακρόθυμα και με έκδηλη χαρά τους νέους που επιστρέφουν, αναζητώντας νόημα ζωής.
______________________________________________________________
1 Καινή Διαθήκη Ιωαν. 8:32