https://ikariologos.gr/oroi-xrisis/
Η ελληνική «πρωτεύουσα» της Ουκρανίας ή τι αποσιωπούν τα ουκρανικά ΜΜΕ Του Ντμίτρι (Δημήτρη) Τριβέδη*

Η ελληνική «πρωτεύουσα» της Ουκρανίας ή τι αποσιωπούν τα ουκρανικά ΜΜΕ Του Ντμίτρι (Δημήτρη) Τριβέδη*

Τα τραγικά γεγονότα στο Ντονμπάς γίνονται αντιληπτά από τους ουδέτερους παρατηρητές κυρίως μέσα από το πρίσμα της αντιπαράθεσης του «ρωσικού κόσμου» και του λεγόμενου «Ουκρανισμού». Εξ αυτού, ανάλογα με τις πολιτικές προτιμήσεις του καθενός, διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους και οι αξιολογικές κρίσεις (των γεγονότων). Βεβαίως, το Κίεβο επιθυμεί ιδιαίτερα το να παρουσιάζει την πραγματικότητα του Ντονμπάς σε βολικές για το ίδιο αποχρώσεις, ως προαιώνια διαμάχη Ουκρανών και Ρώσων. Όμως το γεγονός, ότι στον ασφυκτικό εναγκαλισμό του «Ουκρανισμού» βρέθηκαν μπλεγμένα και πολλά άλλα έθνη, τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στην ίδια την Ουκρανία, προτιμούν να το αποσιωπούν. Σε αυτήν την περίπτωση είναι ιδιαίτερα ενδεικτική η τύχη της ελληνικής Διασποράς, η οποία βρέθηκε πάνω στη γραμμή του πυρός, τόσο κυριολεκτικά, όσο και μεταφορικά.

Η Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας (ΟΕΣΟ), που ιδρύθηκε το 1995, αριθμούσε στις τάξεις της το έτος 2013 160 παραρτήματα σε 20 περιφέρειες της χώρας. Και από το 1997 αποτελεί συστατικό μέρος του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ), διεθνούς οργανισμού που λειτουργεί υπό την αιγίδα της ελληνικής κυβέρνησης. Με βάση τα στοιχεία της Προέδρου της ΟΕΣΟ Αλεξάνδρας Προτσένκο-Πιτσετζή, η ελληνική Διασπορά κατά τη δεδομένη χρονική περίοδο αριθμούσε περισσότερα από 90 χιλιάδες άτομα. Και μάλιστα, οι 77,5 χιλιάδες παραδοσιακά διέμεναν στον Νομό του Ντονιέτσκ. Ο πιο συμπαγής ελληνικός πληθυσμός εγκαταστάθηκε στις ακτές της Αζοφικής Θάλασσας, στην επαρχία της Μαριούπολης, πόλης που ιδρύθηκε από Έλληνες ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα, κατά τα χρόνια που κυβερνούσε η αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Β’ η Μεγάλη. Γι’ αυτόν τον λόγο αυτή την πόλη-λιμάνι και μεγάλο βιομηχανικό κέντρο την αποκάλεσαν «ελληνική πρωτεύουσα» της Ουκρανίας. Τις παραμονές των γνωστών γεγονότων του 2014 στη Μαριούπολη και τις γύρω περιοχές διέμεναν περισσότεροι από 14 χιλιάδες Έλληνες, οι οποίοι, σύμφωνα με την Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων της Μαριούπολης Τατιάνας Τσαπνιά, ασχολούνταν κυρίως με «την αναγέννηση των πολιτιστικών και ιστορικών ριζών της ελληνικής Διασποράς της Ουκρανίας».

Και, πρέπει να πούμε ότι είχαν σημαντικές επιτυχίες σε αυτήν την κατεύθυνση. Έτσι λοιπόν, σε δύο σχολεία στα χωριά Στάρυ Κρυμ (46ο Γυμνάσιο-Λύκειο / Γ-Λ) και Σαρτανά (8ο Γ-Λ), κατά τη σχολική περίοδο 2003-2004 απονεμήθηκε ο τίτλος του «Εξειδικευμένου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος με εντατική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας». Σε άλλα δύο σχολεία της Μαριούπολης (18ο και 66ο Γ-Λ) τα Ελληνικά διδάσκονταν ως ξένη γλώσσα. Στην ίδια την «ελληνική πρωτεύουσα» της Ουκρανίας κατά το ίδιο χρονικό διάστημα χτίστηκαν δύο πολιτιστικά κέντρα, ενώ στο χωριό Σαρτανά αναγέρθηκε ο (ελληνικός) ναός του Αγίου Γεωργίου. Όμως στις μέρες μας όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Και το προαναφερόμενο χωριό (Σαρτανά) συνδέεται στενά στη μνήμη όχι με την φαντασμαγορική «Μέγα Γιορτή», δηλαδή το τοπικό φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού, αλλά με τα τραγικά αποτελέσματα της αποκαλούμενης από την επίσημη ουκρανική εξουσία «Αντιτρομοκρατικής Εκστρατείας», που είναι γεμάτα από πυροβολισμούς, βομβαρδισμούς και ανθρώπινα θύματα. Και που μοιάζει, πλέον, με χωριό-φάντασμα.

Εν παρόδω, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης, πρόξενος επί τιμή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Μαριούπολη, δόκτωρ Πολιτικών Επιστημών, καθηγητής Κονσταντίν Μπαλαμπάνοβ δεν έχει πλέον τον χρόνο να ασχοληθεί με την εκπαιδευτική και διδακτική του δραστηριότητα γύρω από τη μελέτη της ιστορικής, πολιτιστικής και εθιμοτυπικής κληρονομιάς των Ελλήνων των παραλίων της Αζοφικής. Το πνεύμα του «Μαϊντάν», που θριάμβευσε στους διαδρόμους της εξουσίας της Ουκρανίας, δεν άφησε πέτρα για πέτρα από την πολύχρωμη εθνολογική της παλέτα. Τώρα πλέον έχουν μείνει μόνο οι αποχρώσεις του μαύρου και του άσπρου. Η πορεία που ακολουθείται για την οικοδόμηση της Ουκρανίας πάνω σε ένα σκληρό εθνικιστικό μονοδιάστατο μοντέλο, ουσιαστικά αποκλείει τη δυνατότητα ύπαρξης της ελληνικής Διασποράς (στη χώρα).

Γιατί είναι το ίδιο το γεγονός της διαμονής στα παράλια της Αζοφικής ενός λαού-φορέα ενός αρχαιότατου πολιτισμού, που χάνεται βαθιά στην προχριστιανική περίοδο εξέλιξης της Ανθρωπότητας, με τα πραγματικά και όχι πλασματικά ιστορικά του πρόσωπα, αυτό που προκαλεί ερεθισμό στην τωρινή ουκρανική εξουσία. Της οποίας ορισμένοι εκπρόσωποι ήδη έχουν μιλήσει για την… ουκρανική καταγωγή του αρχαίου Έλληνα ποιητή Ομήρου, του δημιουργού των παγκόσμια γνωστών επών, της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας». Εάν παλιότερα ανάλογες δηλώσεις προκαλούσαν, επιεικώς, θυμηδία, σήμερα υπό το φως των τελευταίων γεγονότων ηχεί ως ανησυχητική προειδοποίηση. Ειδικά γι’ αυτούς που δεν έχουν ακόμη καταλάβει εντελώς, με ποιους θα έχουν να κάνουν από εδώ κι εμπρός.

ukraine

Θα μπορούσε κανείς να μη δώσει καμία σημασία σε όλα αυτά, εάν δεν υπήρχε ένα «αλλά». Όπως προαναφέραμε, το νέο μοντέλο οικοδόμησης ενός μονοδιάστατου κράτους με βάση την αρχή «μία πίστη – ένας λαός – ένα κράτος», ουσιαστικά εκμηδενίζει την πολιτιστική αυτονομία των Ελλήνων των παραλίων της Αζοφικής. Επιπλέον, στα μάτια των νέων Ουκρανών πολιτικών η ελληνική Διασπορά έχει ένα σημαντικό «ελάττωμα». Είναι φορέας της πραγματικής παραδοσιακής (χριστιανικής) Ορθοδοξίας. Η ελληνική τοπική εκκλησία, έχοντας στενή κανονική σχέση με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν αναγνώρισε το αυτόκλητο και αποκαλούμενο «Πατριαρχείο του Κιέβου». Αυτήν την αχρεία σέχτα αυτόκλητων «αγίων», επικεφαλής των οποίων είναι ο καθαιρεμένος από κάθε βαθμό ιεροσύνης και νυν απλός μοναχός Φιλάρετος (Ντενίσενκο), την υποστηρίζουν στα πιο υψηλά κλιμάκια της ηγεσίας του Κιέβου. Ενώ όλους αυτούς που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο υποστηρίζουν την κανονική Ορθοδοξία στην Ουκρανία τους έχουν, επιεικώς, σε δυσμένεια. Και αν συνυπολογίσει κανείς και το γεγονός, ότι οι ακροδεξιοί από τις δυτικές περιοχές της Ουκρανίας, οι νέοι Ουκρανοί πολιτικοί ηγέτες είναι στενά συνδεδεμένοι με τη λεγόμενη «Ελληνοκαθολική» (ουνιτική) Εκκλησία, τότε αναδεικνύεται μια εξαιρετικά άσχημη εικόνα. Ούτε με τους «αυτόκλητους», ούτε με τους Ουνίτες οι Έλληνες των παραλίων της Αζοφικής, όπως και να το δει κανείς, δεν μπορούν να συμβαδίσουν. Πρώτα απ’ όλα, αυτό συνδέεται με το γεγονός, ότι η Ελληνική τοπική Εκκλησία επέχει καθεστώς κράτους, με όλα τα απορρέοντα από αυτό δικαιώματα. Επιπλέον, αποτελεί τον συνδετικό κρίκο της ελληνικής Διασποράς σε ολόκληρο τον κόσμο με τη μητέρα Ελλάδα. Και αυτόν τον δοκιμασμένο από τα βάθη των αιώνων δεσμό δεν μπορεί κανείς έτσι απλά να τον διαρρήξει, εάν θέλει να παραμείνει στο ελληνικό εθνοπολιτισμικό περιβάλλον

Με την έναρξη των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς η τραγωδία δεν προσπέρασε και τις οικογένειες των Ελλήνων της Μαριούπολης. Τα ουκρανικά ΜΜΕ προτιμούν να μη γράφουν τίποτε για την τύχη τους. Ιδιαίτερα εμφανές έγινε αυτό κατά τη διάρκεια του χτυπήματος με πυροβόλα όπλα από το εθνικιστικό τάγμα «Αζόβ» μιας κηδείας στην ελληνική κοινότητα τον Οκτώβρη του 2014. Ως αποτέλεσμα αυτής της αιματηρής τραγωδίας 12 άνθρωποι σκοτώθηκαν, ενώ 8 ακόμη τραυματίστηκαν περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά. Τα ουκρανικά ΜΜΕ αμέσως κατηγόρησαν για το συμβάν τους «αυτονομιστές» (στμ: τους μαχητές του Λαϊκού Στρατού του Ντονμπάς). Οι συντονισμένες κινήσεις των Ουκρανών δημοσιογράφων και των εθνικιστικών ταγμάτων οδήγησαν τους ντόπιους Έλληνες στη σκέψη, ότι έγιναν αντικείμενο στοχευμένης προβοκάτσιας. Τα συμπεράσματά τους, εννοείται, στην Ουκρανίας δεν τα έλαβε κανείς υπόψη του.

Η ελληνική κοινότητα αντέδρασε αποτελεσματικά, καλώντας στον τόπο της τραγωδίας τον Έλληνα πρόξενο (στη Μαριούπολη) και τους εκπροσώπους του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, στμ). Και τότε η απάτη αποκαλύφθηκε. Οι Ουκρανοί εθνικιστές αναγνώρισαν, ότι άρχισαν να πυροβολούν τους Έλληνες τάχα «από λάθος». Όμως οι εκπρόσωποι της ελληνικής κοινότητας με την παρουσία διεθνών παρατηρητών και συνεργάτη της διπλωματικής αποστολής της Ελλάδας υπενθύμισαν, ότι το συγκεκριμένο τραγικό γεγονός είναι κάθε άλλο παρά μεμονωμένο. Και κατονόμασαν αρκετά μέρη στην Μαριούπολη, στα οποία έχουν εγκατασταθεί σημεία ελέγχου των εθνικιστών, από τα οποία τους ανοιγόταν πυρ χωρίς την παραμικρή προειδοποίηση. Για ευνόητους λόγους, ούτε στα ουκρανικά ΜΜΕ, ούτε στις ειδήσεις των πρακτορείων ειδήσεων των χωρών της ΕΕ δεν μεταδόθηκε γι’ αυτά τα γεγονότα απολύτως τίποτε. Φυσικά ακολούθησε η αντίδραση της ελληνικής κοινότητας, η οποία αμέσως εξέφρασε την επιθυμία να μετακομίσει εκεί, απ’ όπου οι πρόγονοί της έφυγαν αρκετούς αιώνες πριν, δηλαδή στην Κριμαία.

Γι’ αυτό το θέμα έγινε λόγος κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του ευρωβουλευτή από την Ελλάδα Χαράλαμπου Αγγουράκη (στμ: πρόκειται για τον εκλιπόντα, πλέον, ευρωβουλευτή του ΚΚΕ) στη Συμφερούπολη, όπου συναντήθηκε με εκπροσώπους των επίσημων Αρχών της Κριμαίας και με τους ηγέτες της ελληνικής Διασποράς, η οποία αριθμούσε περίπου 12 χιλιάδες άτομα. Ως αποτέλεσμα, 3,5 χιλιάδες Έλληνες της Μαριούπολης, χωρίς αναβολή, μετεγκαταστάθηκαν στη χερσόνησο (της Κριμαίας). Επίσης έγινε λόγος και για το γεγονός, ότι η πλειοψηφία των συλληφθέντων στη Μαριούπολη με την κατηγορία περί «τάσεων αυτονομισμού», είναι εθνοτικά Έλληνες. Το συγκεκριμένο γεγονός δεν μπορεί παρά να προκαλεί ανησυχυία στην τοπική ελληνική κοινότητα, η οποία από εδώ κι εμπρός δεν έχει τη δυνατότητα να ζήσει και να εργαστεί στο εθνοπολιτισμικό της πεδίο. Σαν τα πρώτα χελιδόνια της άνοιξης, 191 άτομα, στην πλειοψηφία τους γυναίκες και παιδιά, εγκαταστάθηκαν ήδη το 2015 στη Ρόδο. Προφανώς, στο εγγύς μέλλον θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία και τα υπόλοιπα μέλη της ελληνικής κοινότητας. Στη νέα μορφή του ουκρανικού κράτους που βασίζεται στο τρίπτυχο «Μία πίστη – ένας λαός – ένα κράτος» δεν βρέθηκε θέση για τους Έλληνες.

*Ο Ντμίτρι Τριβέδης είναι Ρώσος δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής, ελληνικής καταγωγής, από το Ροστόβ-να-Ντονού (Ρωσία).

**Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης

Πηγή

Κοινοποίηση άρθρου: