https://ikariologos.gr/oroi-xrisis/
Η Ξεχασμένη Φρίκη του Ravensbrück, του Ναζιστικού Στρατόπεδου Συγκέντρωσης Γυναικών

Η Ξεχασμένη Φρίκη του Ravensbrück, του Ναζιστικού Στρατόπεδου Συγκέντρωσης Γυναικών

Το 1946, μια ομάδα γυναικών δεσμοφυλάκων δικάστηκε για εγκλήματα πολέμου που διέπραξε σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης κυρίως για γυναίκες. Εβδομήντα χρόνια μετά, γιατί το Ράβενσμπρικ παραμένει μια υποσημείωση στην ιστορία;

Πριν από εβδομήντα χρόνια, στις 5 Δεκεμβρίου 1946, άρχισαν στη Γερμανία οι δίκες Αμβούργου-Ράβενσμπρικ για εγκλήματα πολέμου. Ενενήντα χιλιόμετρα βόρεια του Βερολίνου, το Ράβενσμπρικ, που άνοιξε το 1939, ήταν το μεγαλύτερο και πλέον διαβόητο ναζιστικό στρατόπεδο γυναικών. Από τα 16 άτομα που δικαζόταν εκείνη την ημέρα, τα επτά ήταν επίσης γυναίκες. Ανάμεσά τους ήταν η 26χρονη Dorothea Binz που παρά το φύλο της είχε ανέλθει στο βαθμό του Βοηθού Διοικητή Πτέρυγας Γυναικών (Oberaufseherin). Μεταξύ των εγκλημάτων της Binz ήταν ο πυροβολισμός, το μαστίγωμα και οι επιθέσεις με σκυλιά σε κρατούμενες. Μέχρι το τέλος της δίκης τον Ιούλιο του 1948, 21 από τα 38 άτομα που καταδικάστηκαν ήταν γυναίκες.

Η ιστορία του Ράβενσμπρικ αποκαλύπτει άβολες και όχι τόσο αναγνωρισμένες αλήθειες για το ρόλο των γυναικών στο Τρίτο Ράιχ. Το Ράβενσμπρικ ξεχωρίζει γιατί ήταν κομβικής σημασίας για την εκπαίδευση χιλιάδων ναζί γυναικών δεσμοφυλάκων, γνωστές ως Aufseherinnen, δηλαδή Επόπτριες. Αφού εκπαιδεύονταν στην τέχνη της βαρβαρότητας –μάθαιναν τα πάντα γύρω από την λεκτική και ψυχολογική κακοποίηση, για τους ξυλοδαρμούς και το μαστίγωμα– οι γυναίκες αυτές στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης σε όλο το Ράιχ. Η διαβόητη Irma Grese για παράδειγμα, γνωστή και ως «Ύαινα του Άουσβιτς», ξεκίνησε την «καριέρα» της στο Ράβενσμπρικ το 1942. Το στρατόπεδο, επίσης, ξεχώριζε γιατί το διοικούσαν σχεδόν αποκλειστικά οι Aufseherinnen, με την Dorothea Binz να έχει τη γενική εποπτεία.

«Μιλάμε για μια πραγματικά πατριαρχική κοινωνία, λόγω εποχής γενικά και λόγω του ναζιστικού καθεστώτος. Πρέπει να το θυμόμαστε αυτό» μου λέει η δρ Rochelle G. Saidel τηλεφωνικά. Είναι εκτελεστική διευθύντρια του ινστιτούτου Remember the Women Institute στη Νέα Υόρκη και συγγραφέας του βιβλίου The Jewish Women of Ravensbrück Concentration Camp. «Ο κόσμος μιλάει για “δεσμοφύλακες των SS” αλλά οι γυναίκες δεν μπορούσαν να ανήκουν στα SS, ήταν βοηθητικό προσωπικό. Τα SS ήταν μόνο για άνδρες. Πολλές από αυτές τις γυναίκες ήταν πολύ άγριες… Συχνά προέρχονταν από χαμηλές ή μεσαίες τάξεις. Το ότι έγιναν δεσμοφύλακες τους έδωσε κάποιο status και αυτό τους άρεσε».

Όταν άνοιξε το Ράβενσμπρικ, ήταν σχετικά φιλόξενο σε σύγκριση με άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η γερμανίδα κομμουνίστρια Margarete Buber-Neumann, που στάλθηκε στο στρατόπεδο αφού είχε εκτίσει ποινή σε ρωσικό γκουλάγκ, μιλώντας για τις πρώτες εντυπώσεις της για το Ράβενσμπρικ αναρωτήθηκε: «Είναι αυτό στρατόπεδο συγκέντρωσης;». Αλλά καθώς ο πόλεμος προχωρούσε, οι συνθήκες άρχισαν γρήγορα να επιδεινώνονται. Το στρατόπεδο έγινε επικίνδυνα υπερπλήρες. Οι ασθένειες και ο υποσιτισμός έγιναν κανόνας. Για να ανταποκριθούν στις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες του πολέμου, οι φυλακισμένοι εξαναγκάζονταν να δουλεύουν σκληρότερα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε αντίξοες συνθήκες και υπό την απειλή της εκτέλεσης. Εβδομήντα τέσσερις πολωνοί κρατούμενοι, γνωστοί ως «λαγοί» του Ράβενσμπρικ, υπέστησαν φρικτά ιατρικά πειράματα στα χέρια των γιατρών του στρατοπέδου συγκέντρωσης.

1

 

Κρατούμενες στο Ράβενσμπρικ το 1939. Φωτογραφία από Wikimedia Commons

 

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, πάνω από 130.000 κρατούμενοι πέρασαν από το στρατόπεδο, ανάμεσά τους μέλη της αντίστασης, κομμουνιστές, ακαδημαϊκοί, Ρομά και γυναίκες που δεν ταίριαζαν με τα ναζιστικά πρότυπα της θηλυκότητας. Μερικές γυναίκες πήγαν με τα παιδιά τους, άλλες γέννησαν στο στρατόπεδο. Οι κρατούμενοι προέρχονταν από όλη την κατεχόμενη Ευρώπη: Ρώσοι, Γάλλοι, Γερμανοί και Ολλανδοί, με το μεγαλύτερο ποσοστό να προέρχεται από την Πολωνία. Είκοσι έξι χιλιάδες από τους κρατουμένους που πέρασαν από το Ράβενσμπρικ εκτιμάται ότι ήταν Εβραίοι.

Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
«Οι συνθήκες δεν ήταν καλές για καμία από τις γυναίκες αλλά από όσα έχω μελετήσει, οι συνθήκες ήταν χειρότερες για τις Εβραίες. Τους φέρονταν πιο σκληρά, οι συνθήκες διαβίωσής τους ήταν χειρότερες», μου είπε η δρ Saidel. Μεταξύ 1942 και 1943, οι Εβραίοι φυλακισμένοι μεταφέρθηκαν από το Ράβενσμπρικ, με πολλούς να καταλήγουν στο Άουσβιτς και άλλους στον θάλαμο αερίων στο γειτονικό Μπέρνμπεργκ.1

 

 

Φωτογραφίες κρατουμένων στο μνημείο του Ράβενσμπρικ. Φωτογραφία από το Flickr του χρήστη ho visto nina volare.

 

 

 

Οι Εβραίοι πολιτικοί κρατούμενοι αντιμετώπιζαν συγκεκριμένη τιμωρία, εξηγεί η δρ Saidel. «Εάν ήσουν πολιτικός κρατούμενος και όχι Εβραίος, είχες πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιζήσεις. Οι Εβραίες που ήταν κρατούμενες για πολιτικούς λόγους, είτε ήταν σοσιαλδημοκράτισσες είτε κομμουνίστριες, δολοφονούνταν».

Στην έρευνά της, η δρ Saidel μίλησε με επιζώντες του Ράβενσμπρικ και τους συγγενείς τους. Μου λέει την απίστευτη ιστορία της Gemma La Guardia Gluck, αδερφής του δημάρχου της Νέας Υόρκης Fiorello La Guardia, προς τιμή του οποίου ονομάστηκε το ένα από τα τρία αεροδρόμια της πόλης. Η Gluck, Αμερικανίδα με εβραϊκή καταγωγή που παντρεύτηκε Ούγγρο, ζούσε στην Βουδαπέστη όταν εισέβαλλαν οι ναζί. Φυλακίστηκε στο Ράβενσμπρικ σε ηλικία 65 ετών αλλά κατάφερε να επιζήσει. Όταν αποφυλακίστηκε, ανακάλυψε ότι μία από τις κόρες της και το μωρό της βρίσκονταν στο στρατόπεδο την ίδια περίοδο, στην απομόνωση. Ευτυχώς, όλοι επέζησαν και κατάφεραν μετά τον πόλεμο να επιστρέψουν στη Νέα Υόρκη.

Οι ναζί δημιούργησαν ένα σύστημα για να σε ενθαρρύνουν να γίνεις το πιο φρικτό ανθρώπινο ον που μπορεί να φανταστεί κάποιος

«Οι γυναίκες θεωρούνται τρυφερές, μητρικές φιγούρες που σε φροντίζουν για προφανείς λόγους –πώς το ισορροπείς αυτό με την πραγματικότητα του Ολοκαυτώματος;» αναρωτιέται ο Daniel Patrick Brown καθώς συζητάμε για το τι συνέβη στο Ράβενσμπρικ. Είναι συγγραφέας της μελέτης The Camp Women, μίας από τις πρώτες για τον ρόλο των γυναικών στο Τρίτο Ράιχ. «Πάντα επανέρχομαι στο γεγονός ότι η εκπαίδευση και το υπόβαθρο σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το πώς οι άνθρωποι δρουν και αντιδρούν. Οι ναζί δημιούργησαν ένα σύστημα για να σε ενθαρρύνουν να είσαι το πιο φρικτό ανθρώπινο ον που μπορούσε να φανταστεί κάποιος. Όλη η εκπαίδευση ήταν σχεδιασμένη για να γίνουν αυτές οι γυναίκες σκληρές και να κάνουν ό,τι έπρεπε να κάνουν. Σε πολλές περιπτώσεις, ήταν πολύ πετυχημένο. Ωστόσο, πιστεύω ότι είναι τεράστιο λάθος να τους δώσουμε άφεση αμαρτιών με τη δικαιολογία “ω, ήμουν εκπαιδευμένη να το κάνω”».1

Το κρεματόριο στο Ράβενσμπρικ σήμερα. Φωτογραφία από Wikimedia Commons

Ενώ τα ονόματα άλλων στρατοπέδων έχουν γίνει συνώνυμα του ναζισμού, οι ιστορίες των επιζώντων, των δολοφονημένων και εκείνων που ήταν υπεύθυνοι για όσα υπέφεραν τα θύματα στο Ραβενσμπρικ, ήταν ελάχιστα γνωστές μέχρι σχετικά πρόσφατα. Ρωτάω τη δρ Saidel εάν αυτό συμβαίνει γιατί το στρατόπεδο ήταν κυρίως για γυναίκες. «Αυτός είναι ο ένας λόγος αλλά υπάρχουν και άλλοι. Το Ράβενσμπρικ βρισκόταν στο τμήμα που μετά τον πόλεμο ανήκε στην Ανατολική Γερμανία. Οι άνθρωποι από τη δυτική πλευρά πραγματικά δεν μπορούσαν να πάνε εκεί. Ήμουν ιδιαίτερα τυχερή που μπόρεσα να επισκεφτώ την περιοχή το 1980, ήταν κάτι αρκετά σπάνιο. Εκείνη την εποχή, υπήρχαν ανεπτυγμένοι 20.000 σοβιετικοί στρατιώτες εκεί. Η ιστορία του Ράβενσμπρικ παγιδεύτηκε στον Ψυχρό Πόλεμο. Μπορείς να πεις ότι υπήρχαν και άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ανατολική Γερμανία όπου υπήρχαν άνδρες και ήταν πιο γνωστά και είναι αλήθεια. Το ό,τι το Ράβενσμπρικ ήταν στρατόπεδο για γυναίκες σίγουρα συνέβαλε στο να το προσπεράσουν οι ιστορικοί».

Τα τελευταία χρόνια, το Ράβενσμπρικ και ο ρόλος των γυναικών στο Τρίτο Ράιχ έχουν αρχίσει να προσελκύουν την προσοχή, με συγγραφείς και ερευνητές να βασίζονται στο έργο που ξεκίνησαν οι δρ Saidel, ο Daniel Patrick Brown και άλλοι. Γιατί παρόλο που οι ιστορίες των γυναικών του Ράβενσμπρικ ανήκουν στο παρελθόν, το μάθημα που μας δίνουν παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly

 

Πηγή

 

 

Κοινοποίηση άρθρου: