Στα τέλη του 19ου αιώνα ο κόσμος του “παλιού” απειλείται από το “καινούργιο” μέσα από μία βίαιη σύγκρουση που μοιάζει αναπόδραστη. Τα καλλιτεχνικά ρεύματα πριν την επανάσταση του 1917 απορρίπτουν και αναζητούν, γοητεύουν και χλευάζονται με μια ορμή που δίνει την εντύπωση, πως σηκώνουν στους ώμους τους τις κοινωνικές αλλαγές που κοιλοπονάει η ζωή. Η Οκτωβριανή Επανάσταση θα αποτελέσει το μεγάλο σταυροδρόμι, στο οποίο κάθε καλλιτέχνης θα σταθεί ενώπιος ενωπίω τόσο μπροστά στην κοινωνία όσο και μπροστά στον ίδιο του τον εαυτό. Συντρίβοντας κάθε φραγμό άλλοι καλλιτέχνες θεωρούν, ότι η τέχνη εξαφανίζεται, άλλοι προτείνουν να αντικατασταθεί από την τεχνική, άλλοι θέλουν να κάνουν τέχνη την ίδια τη ζωή.
Διαβάζοντας τα έργα σημαντικών Ρώσων εικαστικών, αυτών που ονομάστηκαν “Ρωσική Πρωτοπορία”, κάνουμε μια προσπάθεια να νοιώσουμε την ένταση των καλλιτεχνικών συγκρούσεων της συναρπαστικής εκείνης εποχής.
Ένας από τους πιο παλιούς και σημαντικούς εκπροσώπους της Ρωσικής Πρωτοπορίας υπήρξε ο Ιλιά Ρέπιν. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του σαν αγιογράφος και καθώς κέρδισε χρυσό μετάλλιο και υποτροφία του δόθηκε η ευκαιρία να ταξιδέψει στη Γαλλία και την Ιταλία. Μετά την επιστροφή του απεικόνιζε σκηνές από τη ρωσική ζωή και εξελίχθηκε σε μέγιστο προσωπογράφο. Συγκαταλέγεται στους πιο προικισμένους εκπροσώπους της «Ομάδας των Περιπλανώμενων», ζωγράφων της εποχής που στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν την τέχνη τους με το λαό διοργάνωναν εκθέσεις στη ρωσική ύπαιθρο. Από τα πιο γνωστά έργα του είναι τα : “Βαρκάρηδες του Βόλγα”, “Κοζάκοι του Ζαπορόζιε” και οι προσωπογραφίες μεγάλων μορφών της εποχής, όπως των Μουσόργκσκι, Μεντελέγιεφ, Λ. Τολστόι, Ρίμδκι-Κόρσακοφ, Τρετιακόφ κ.α.
Με το έργο του Δεν τον περίμεναν” (λάδι σε μουσαμά) απεικονίζει την απροσδόκητη επιστροφή ενός Ρώσου επαναστάτη εξόριστου της Τσαρικής Κυβέρνησης στα κάτεργα της Σιβηρίας.