Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 30/10/2021
Η προσπάθεια κυβερνήσεων και εταιρειών της Δύσης να αποκρύψουν την κλιματική κρίση μάς έδωσε ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις προπαγάνδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τώρα θέλουν να μας πείσουν ότι όλοι έχουμε την ίδια ευθύνη και ταυτόχρονα να ξαναγράψουν την ιστορία της αποικιοκρατίας και της μετα-αποικιοκρατίας.
Λίγα χρόνια πριν ξεκινήσει η διάσκεψη του Κιότο για το κλίμα, το 1992, ο πετρελαϊκός κολοσσός Exxon σε συνεργασία με ορισμένους από τους μεγαλύτερους ρυπαντές του πλανήτη δημιούργησαν το λόμπι Global Climate Coalition (GCC). Στόχος του ήταν να επιτίθεται σε επιστήμονες και ακτιβιστές που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Οι θεωρίες του λόμπι ήταν εξίσου «σοβαρές» με αυτές των οπαδών της επίπεδης Γης, τα μέσα ενημέρωσης, όμως, τους έδιναν ισότιμο χώρο και χρόνο στην κάλυψη περιβαλλοντικών θεμάτων, στο όνομα μιας κακώς εννοούμενης «αντικειμενικότητας». Tο GCC, όπως και δεκάδες λόμπι πριν και μετά από αυτό, χρησιμοποίησαν όλες τις τεχνικές προπαγάνδας που είχαν αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: έστηναν ψεύτικες οργανώσεις πολιτών που ασκούσαν πίεση για τη μη λήψη μέτρων (Astroturfing), παρουσίαζαν ένα ψευδές «πράσινο» προφίλ για τις εταιρείες που συμβάλλουν περισσότερο στην υπερθέρμανση (Greenwashing) κοκ.
Καθώς, όμως, η ανθρωπότητα άρχισε να βιώνει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και να ζητά την άμεση λήψη μέτρων, τα επιχειρήματα άρχισαν σταδιακά να μετατοπίζονται. Οι εταιρείες της Δύσης, και κυρίως τα κράτη στα οποία δραστηριοποιούνται, παρουσίαζαν πίνακες και γραφήματα, τα οποία έδειχναν σαν βασικούς ρυπαντές τις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας. Για να το πετύχουν, μάλιστα, έπρεπε ουσιαστικά να ξαναγράψουν την ιστορία της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και της οικονομικής μετα-αποικιοκρατίας που ακολούθησε.
Το βασικό τέχνασμα είναι να αποκρύψουν ότι οι εκπομπές ρύπων, που ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη, έχουν αθροιστικά χαρακτηριστικά. Όπως εξηγούσε πρόσφατη έκθεση της ομάδας ερευνητικής δημοσιογραφίας Carbon Brief, «η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου, που έχει ήδη συντελεστεί, είναι αποτέλεσμα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που ξεκινούν με τη Bιομηχανική Eπανάσταση». Θέτοντας ως χρονολογία έναρξης το 1850, οι ερευνητές υπολογίζουν ότι οι ΗΠΑ έχουν εκπέμψει 509 γιγατόνους CΟ2, δηλαδή το 20,3% του διοξειδίου του άνθρακα που παρήγαγε η ανθρωπότητα. Ακολουθεί η Κίνα με 11%, η Ρωσία με 7% και η Βραζιλία με 5%.
Ακόμη και αυτή η μέθοδος, όμως, είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τις ΗΠΑ και τις χώρες της Ευρώπης. Αν υπολογίσουμε τις εκπομπές ανά κάτοικο, χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και η Ινδονησία βγαίνουν από την πρώτη δεκάδα των χειρότερων ρυπαντών. Συγκεκριμένα, οι τέσσερις αυτές χώρες, ενώ έχουν το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού, ευθύνονται μόνο για το 23% των αθροιζόμενων εκπομπών, από το 1850 έως το 2021. Αντίθετα, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γερμανία, η Βρετανία, η Ιαπωνία και ο Καναδάς, ενώ έχουν το 10% του πληθυσμού, ευθύνονται για το 39% των εκπομπών.
Μέχρι στιγμής, η Ευρώπη φαίνεται να τα πηγαίνει καλά και με τις δύο μεθόδους μέτρησης των ιστορικών επιπτώσεων των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (δηλαδή με ή χωρίς αναγωγή στον πληθυσμό). Σύμφωνα, όμως, με το Carbon Brief, αυτό συμβαίνει γιατί δεν συνυπολογίζουμε τον ρόλο των αποικιών, στις οποίες είχε μεταφερθεί τμήμα της βιομηχανικής παραγωγής και συντελούνταν μαζική αποψίλωση δασών (η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη με πολλούς τρόπους).
Από αυτή την παρατήρηση, όμως, προκύπτει και ένα άλλο ερώτημα, που αφορά την εποχή μετά την κατάργηση των αποικιών. Σε ποιον βαθμό μπορούμε να επικρίνουμε τις χώρες που εκπέμπουν αέρια που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη για να παράξουν προϊόντα, όταν αυτά καταναλώνονται σε άλλες χώρες; Αν δηλαδή οι ΗΠΑ καταναλώνουν τρομακτικές ποσότητες προϊόντων τα οποία παράγονται στην Κίνα, ποιος έχει μεγαλύτερη ευθύνη; Το ερώτημα θυμίζει λίγο τη συζήτηση για την παραγωγή κοκαΐνης σε χώρες της Λατινικής Αμερικής — γιατί τιμωρούμε μόνο χώρες σαν την Κολομβία που ευθύνονται για την προσφορά και όχι τις ΗΠΑ και την Ευρώπη που δημιουργούν τη ζήτηση;
Στην πραγματικότητα, όλες οι προηγούμενες μέθοδοι μετρήσεων επαναφέρουν μια αίσθηση δικαιοσύνης, αλλά καμία δεν αρκεί για να δώσει δίνει τη συνολική εικόνα. Η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει, προφανώς, τις ήδη αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες για τον ιστορικό ρόλο που έπαιξαν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να αγνοήσουμε τον ρόλο που παίζουν σήμερα χώρες όπως η Κίνα ή η Ινδία. Είναι, επίσης, γεγονός πως, όταν ένα πλοίο βυθίζεται, δεν είναι η καταλληλότερη στιγμή για την απόδοση ευθυνών, καθώς στην προσπάθεια διάσωσης θα πρέπει να συμβάλουν και όσοι έχουν μικρότερη ή ελάχιστη ευθύνη. Εδώ, όμως, τα ζητήματα ηθικής τάξης έχουν και πρακτική σημασία. Εάν οι υπεύθυνοι της καταστροφής δεν αναλάβουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης και του κόστους διάσωσης, δεν υπάρχει περίπτωση να πείσουν τους νέους επιβάτες να δράσουν.
ΠΗΓΗ: info-war.gr