https://ikariologos.gr/oroi-xrisis/
ΣΥΡΙΑ: Η «εύθραυστη εκεχειρία»

ΣΥΡΙΑ: Η «εύθραυστη εκεχειρία»

Η πρώτη βδομάδα από την εφαρμογή της ρωσο-τουρκικής γενικής συμφωνίας εκεχειρίας στη Συρία, που τέθηκε σε εφαρμογή τα μεσάνυχτα της 30ης Δεκέμβρη, συνοδεύτηκε από δεκάδες καταγγελίες για παραβιάσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τις προοπτικές πραγματοποίησης των πρώτων (μετά από μήνες) ενδοσυριακών συνομιλιών.
Οι καταγγελίες έγιναν από σχεδόν όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, εάν κρίνει κανείς τουλάχιστον από τις κατηγορίες που αντάλλαξαν μεταξύ τους. Δηλαδή και από τις αντικαθεστωτικές οργανώσεις, που υπέγραψαν τη συμφωνία εκεχειρίας, και από τις συριακές και ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις που φέρεται πως παραβίασαν τα συμφωνηθέντα βομβαρδίζοντας θέσεις αντικυβερνητικών δυνάμεων κυρίως σε Ανατολική Γούτα (προάστιο Δαμασκού), κοιλάδα Μπαράντα, επαρχίες Χομς, Χάμα και Χαλέπι.
Ηδη από τα μέσα της περασμένης βδομάδας, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, άσκησε πιέσεις σε Σύρους και Ιρανούς αξιωματούχους να συμβάλουν στον τερματισμό της παραβίασης της εκεχειρίας, διαβλέποντας και ο ίδιος τον κίνδυνο αναβολής ή και ματαίωσης των επικείμενων ενδοσυριακών ειρηνευτικών συνομιλιών, που όπως είπε προγραμματίστηκαν για τις 23 Γενάρη. Τρεις μέρες μετά την ορκωμοσία του νεοεκλεγέντος Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ…
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δεν ήταν ο μόνος που προέβλεπε τον κίνδυνο αναβολής ή και ματαίωσης των ενδοσυριακών συνομιλιών. Την Τρίτη, οι εκπρόσωποι 12 συριακών αντιπολιτευόμενων οργανώσεων απείλησαν να μη συμμετάσχουν στις επικείμενες συνομιλίες με τη συριακή κυβέρνηση, εφόσον δεν σταματήσουν άμεσα οι παραβιάσεις της εκεχειρίας, που τις απέδωσαν σε συριακές και ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις. Ο Τσαβούσογλου, πάντως, δεν παρέλειψε να σημειώσει, την περασμένη Τετάρτη, ότι παρά τα διαφαινόμενα εμπόδια, εντείνονται συνεχώς οι προετοιμασίες για την πραγματοποίηση των ενδοσυριακών συνομιλιών. Ανακοίνωσε έτσι τη μετάβαση Ρώσων αξιωματούχων στις 10 και 11 Γενάρη, ώστε να συζητήσουν με Τούρκους ομολόγους τους τη διαμόρφωση της ατζέντας των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση του Σύρου Προέδρου Μπασάρ Ασαντ και οργανώσεις και κόμματα της αντιπολίτευσης…
Εάν τελικώς τα εμπόδια ξεπεραστούν και το επιτρέψει ο (υπό συνεχή διαμόρφωση) περιφερειακός και διεθνής συσχετισμός δυνάμεων, τότε το τραπέζι του ενδοσυριακού διαλόγου θα μπορούσε να στηθεί τελικώς μέσα στο επόμενο 15θήμερο. Οχι στη Γενεύη, όπως γινόταν μέχρι τώρα κυρίως υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, αλλά στην πρωτεύουσα του Καζακστάν, Αστάνα, καθώς η ισχυρότερη χώρα της Κεντρικής Ασίας και η ένατη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου φαίνεται αποφασισμένη, αργά αλλά σταθερά, να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό και διπλωματικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, εκμεταλλευόμενη επιδέξια τις καλές σχέσεις που διατηρεί τόσο με τη Ρωσία (κυρίως σε επίπεδο στρατιωτικών σχέσεων και ασφαλείας), όσο με το Ιράν και την Τουρκία (κυρίως σε επίπεδο οικονομικό, εμπορικό)…
Ο αναβαθμισμένος ρόλος του Καζακστάν
Η εμπλοκή του Καζακστάν στην ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία και η προθυμία του να παίξει δυναμικότερο ρόλο στη διπλωματική σκακιέρα φάνηκε να προκαλεί αίσθηση διεθνώς, καθώς ο επί πολλά χρόνια Πρόεδρος της χώρας, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, κρατούσε σχετικά χαμηλότερο προφίλ. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα με την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, αλλά και της Μέσης Ανατολής, ο Καζάχος ηγέτης φαίνεται να διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο στις σχέσεις με ισχυρές δυνάμεις και χώρες σε ιεθνές και περιφεριακό επίπεδο.
Η ηγεσία του Καζακστάν (χώρα που αντλεί το 60% του ΑΕΠ από την εκμετάλλευση παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου) προωθεί εδώ και καιρό, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, τα συμφέροντα της αστικής τάξης που εκπροσωπεί, διατηρώντας ιδιαίτερα καλές σχέσεις και με τη Ρωσία και με την Τουρκία. Γεγονός που το χρησιμοποίησε ως μοχλό, μεσολαβώντας ανάμεσα στις δύο χώρες, όταν οι σχέσεις Μόσχας και Αγκυρας επιδεινώθηκαν ραγδαία μετά την κατάρριψη του ρωσικού Σουκόι το Νοέμβρη του 2015 από τουρκικό αεροσκάφος στη συρο-τουρκική μεθόριο. Η μεσολάβηση αυτή συνέβαλε σημαντικά, όπως λένε αναλυτές στην ηλεκτρονική πολιτική επιθεώρηση Αl Monitor (που παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή), στην αποκλιμάκωση της ρωσο-τουρκικής έντασης αλλά και της έντασης ανάμεσα σε Τουρκία και Ιράν, ιδιαίτερα μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης, έπειτα από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στη Βιέννη τον Ιούνη του 2015…
Δεν είναι τυχαίο πως ο Καζάχος Πρόεδρος Ν. Ναζαρμπάγεφ είχε πραγματοποιήσει τον περασμένο Απρίλη πολυήμερες διαδοχικές επισκέψεις σε Ιράν και Τουρκία, επιτυγχάνοντας σημαντικές διμερείς οικονομικές, εμπορικές και άλλες συμφωνίες, ενώ ταυτόχρονα κατέβαλε επίμονες προσπάθειες για αργή, σταδιακή βελτίωση των σχέσεων στο τρίγωνο Ιράν – Τουρκία – Ρωσία…
Οι επιδιώξεις του Καζακστάν, δηλαδή της αστικής του τάξης, δεν περιορίζονται στα στενά γεωπολιτικά όρια της περιφέρειας της Κεντρικής Ασίας και Μέσης Ανατολής, υποτίθεται για την αποκλιμάκωση των περιφερειακών εντάσεων ή στις προσπάθειες για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στον πόλεμο της Συρίας. Τον περασμένο Ιούνη, εξασφάλισαν τη θέση της χώρας μεταξύ των νέων 10 μη μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, γεγονός που αναμένεται να εκμεταλλευτεί στη συνέχεια για να αυξήσει τη γεωπολιτική επιρροή και το ρόλο του σε ευρύτερο επίπεδο.
Η συγκυριακή σύγκλιση Ιράν – Τουρκίας
Το ρευστό σκηνικό που στήνεται τους τελευταίους μήνες στην περιοχή της Μ. Ανατολής, με επίκεντρο τον πόλεμο των ιμπεριαλιστών στη Συρία και τις προσπάθειες της Ρωσίας να επιβάλει και να αναβαθμίσει το ρόλο της προωθώντας τα γεωπολιτικά και οικονομικά της συμφέροντα, είναι πολύ πιο ευρύ από το «δίπολο» της ενδοϊμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ – Ρωσίας.
Οι εξελίξεις της τελευταίας πενταετίας στη Συρία έχουν ανατρέψει παλιές ισορροπίες και συμμαχίες, δημιουργώντας συνεχώς αλλαγές σε διάφορα επίπεδα, οι οποίες μπορεί μεσοπρόθεσμα να εκφραστούν και σε συνοριακές ή άλλες αλλαγές στο γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής. Μία από αυτές τις εξελίξεις που προκαλεί ο πόλεμος στη Συρία είναι το κουρδικό ζήτημα, που δημιουργεί νέα δεδομένα, «ξύνοντας» παράλληλα κοινές «πληγές» σε χώρες που έως πρότινος λανσάρονταν γεωπολιτικά σαν αντίπαλοι. Μία τέτοια περίπτωση, ανάμεσα σε αρκετές άλλες, είναι αυτή των σχέσεων Τουρκίας και Ιράν.
Η τριμερής σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας – Ιράν και Τουρκίας που έγινε στις 20 Δεκέμβρη στη Μόσχα, όχι μόνο οδήγησε στην ανακοίνωση της επίτευξης της συμφωνίας εκεχειρίας στη Συρία και στο άνοιγμα του δρόμου για τη μελλοντική πραγματοποίηση ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων, αλλά δείχνει να είναι η πιο απτή απόδειξη πως οι δύο χώρες ήρθαν πιο κοντά, τουλάχιστον στην περίπτωση του πολέμου στη Συρία, μολονότι αμφότερες είχαν πάρει το μέρος διαφορετικών στρατοπέδων: Οι Ιρανοί το μέρος της κυβέρνησης του Σύρου Προέδρου Ασαντ, και οι Τούρκοι την πλευρά συριακών αντικαθεστωτικών οργανώσεων και ομάδων τζιχαντιστών όπως διάφορα παρακλάδια της «Αλ Κάιντα» και του «Ισλαμικού Κράτους», που στήριξαν και οι ιμπεριαλιστές του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και οι πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου, που υποτίθεται σήμερα τους πολεμούν.
Σήμερα, οι πιθανές προοπτικές ανάδειξης του Κουρδικού σε παράγοντα ευρύτερων γεωπολιτικών ανακατατάξεων φαίνεται να ενώνει τις δύο χώρες, που έχουν αμφότερες σημαντικούς κουρδικούς πληθυσμούς στο έδαφός τους.
Με φόντο αυτές τις ανακατατάξεις, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η επίπτωση στις προσπάθειες εξεύρεσης πολιτικής λύσης στη Συρία από μία πιθανή «στροφή» και στις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις, ενδεχομένως, λίγο μετά την ορκωμοσία του Αμερικανού νεοεκλεγέντος Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Γενάρη, δεδομένης της έως τώρα τάσης του τελευταίου να εκφράζεται θετικά έναντι του Ρώσου ομολόγου του, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Εντούτοις, τίποτε δεν μπορεί κανείς να προβλέψει με σιγουριά, ιδιαίτερα όταν έχουμε ως δεδομένο ότι παραμένουν ανοιχτές και οξύνονται ακόμα περισσότερο ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και ανταγωνισμοί για το μοίρασμα αγορών, ενεργειακών πόρων και δρόμων μεταφοράς τους, καθώς και γεωστρατηγικές σφαίρες επιρροής, που είναι και η πραγματική αιτία του αιματοκυλίσματος του συριακού λαού και των επεμβάσεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

 

ΠΗΓΗ

Κοινοποίηση άρθρου: